Op zoek naar de levens en bijdragen van zeventiende-eeuwse admiraal- en kapiteinsvrouwen aan de hand van hun portretten.
Agatha van der Eijck: vrouw naast admiraal Van der Zaan
In 1657 keerde Willem van der Zaan triomfantelijk terug van de Middellandse Zee. Hij had twee Franse kaperschepen veroverd, waaronder het oorlogsschip Chasseur. Als beloning kreeg hij een gouden erepenning van de Staten-Generaal. Hij en zijn echtgenote Agatha van der Eijck lieten vermoedelijk kort na zijn terugkeer een portret vervaardigen. Tegenwoordig is dit portret onderdeel van de collectie van Het Scheepvaartmuseum. Het portret zit vol verwijzingen naar Van der Zaans meest recente overwinning: de gouden ketting met erepenning die over zijn schouder hangt, het Italiaanse landschap op de achtergrond en de oorlogsschepen in de baai. Het is duidelijk dat het portret bedoeld was om het succes van Willem van der Zaan te vieren. Dit roept de vraag op waarom ook Agatha van der Eijck op het portret afgebeeld is. Was dit louter omdat het kon, of weerspiegelde het haar bijdrage aan zijn succes?
Symboliek in dubbelportretten
Agatha van der Eijck was slechts één van minstens vijftien zeventiende-eeuwse admiraals- en kapiteinsvrouwen die zichzelf samen met of kort na hun echtgenoten lieten portretteren. Als Prof. J.C.M. Warnsinck Fellow onderzoek ik deze portretten, die zich bevinden in de collecties van verschillende musea, waaronder Het Scheepvaartmuseum, Maritiem Museum Rotterdam en het Rijksmuseum. Kan de beeldtaal van de portretten ons iets vertellen over de status, rol en bijdrage van deze vrouwen aan de zeevaart?
Kapiteinsvrouwen en bevoorrading vloot
Historisch onderzoek heeft al aangetoond dat Nederlandse admiraals- en kapiteinsvrouwen vaak verantwoordelijk waren voor de bevoorrading van admiraliteitsschepen. Dit was geen eenvoudige taak: het ging om flinke voorraden drank en voedsel voor de bemanning (die wel kon oplopen tot 500 man per schip). De voorraad moest bij voorkeur tegen een gunstige prijs worden ingekocht en daarna nog verstuurd worden naar de vloot. Als bevoorraders van de Nederlandse vloot leverden deze vrouwen een bijdrage aan het familiebedrijf én aan het succes van hun mannen op zee. Desondanks is nog niet grondig onderzocht of deze bijdrage ook gevierd werd in hun portretten.
Het doel van mijn onderzoek is om te achterhalen of de vervaardiging en de beeldtaal van de (dubbel)portretten van admiraals- en kapiteinsvrouwen verwijzen naar hun belangrijke rol in de admiraliteit en thuishaven.