Welke objecten uit onze collectie werden het meest gemist, toen Het Scheepvaartmuseum tijdelijk gesloten was? Frans van den Hoven, hoofd collectiebeheer, vertelt over zijn 'maritiem gemis': het schilderij 'Zeeslag bij Gibraltar'.
Gemis. Maritiem gemis, meer in het bijzonder. Welk object uit onze collectie miste je het meest, toen het museum niet bezocht kon worden? Wat een vraag … ik mis ze allemaal! Want als medewerker van de afdeling Collectiebeheer ben ik soms geneigd om te vergeten wat een voorrecht het is om bijna altijd toegang te hebben tot ál onze prachtige objecten, ook in het depot. Ik kan niet wachten om weer gewoon in Amsterdam aan de slag te gaan en een paar keer per dag voor een afspraak of een overleg die wandeling van het depot 'het Behouden Huis' naar het museum te maken.
Zeeslag bij Gibraltar in de Hoofdgalerij.
Zeeslag bij Gibraltar, een magistraal schilderij
Als ik dan sta te wachten bij de lift in de Noordvleugel van het museum, kijk ik altijd even naar links en dan zie ik dat magistrale schilderij: ‘Zeeslag bij Gibraltar' door Cornelis Claesz. Van Wieringen (1622): maar liefst vijf meter breed, meer dan twee meter hoog en daarmee het grootste schilderij uit onze collectie. Hangend op de prominente plaats die het verdient, de grande entrée van onze Hoofdgalerij en aan het begin van het verhaal van de tentoonstelling Republiek aan Zee.
Een klinkende overwinning
Het schilderij laat zien hoe Nederlandse oorlogsschepen op 25 april 1607 de voor anker liggende Spaanse vloot in de baai van Gibraltar aanvallen. Een klinkende overwinning voor de Nederlanders, en dat nog wel in het eerste zeegevecht dat de Nederlandse vloot buiten eigen wateren met Spanje uitvecht. Mede als gevolg van de uitkomst van deze zeeslag begonnen in 1608 de vredesbesprekingen die in 1609 resulteerden in het Twaalfjarig Bestand. Saillant detail: toen van Wieringen de laatste hand legde aan dit schilderij, was de oorlog helaas alweer hervat.
De zeeslag bij Gibraltar (25 april 1607), 1622, Cornelis Claesz. van Wieringen (ca. 1575 - 1633). 180 x 488 cm, Olieverf op doek.
Het schilderij vormt een indrukwekkende start van de tentoonstelling; je ziet toeristen ingespannen turen met audiotour aan het oor, je ziet schoolklassen gegrepen worden door het verhaal van de museumgids. De Hoofdgalerij is bijna een jaar geopend, maar ik blijf mij aangetrokken voelen tot dit immense tafereel. En dat bewijst ook de kracht, kwaliteit en schoonheid van deze tentoonstelling. Ik hoop dat ook bezoekers er weer snel van mogen genieten: op dit schilderij is altijd weer iets nieuws te ontdekken, het is een groot(s) beeldverhaal om je eindeloos in te blijven verdiepen.
Frans van den Hoven, hoofd collectiebeheer.