programmamaker Coen Verbraak in gesprek met ‘gerepatrieerden'
“De Oranje was het begin van een nieuw leven. Dat schip was onze vrijheid. Wij hebben het overleefd, dat gevoel had ik wel. […] Dat schip lag daar in die zonnegloed met dat rooie kruis. Dat was de ontsnapping.” Dieter van der Schilden over zijn herinnering aan de Oranje.
programmamaker Coen Verbraak ging speciaal voor de tentoonstelling in gesprek met tien personen die met de Oranje ‘repatrieerden’.
Na de capitulatie van Japan en de daarop volgende Indonesische Onafhankelijkheidsstrijd, komt een eerste migratiestroom vanuit Nederlands-Indië en later Indonesië naar Nederland op gang. Tussen 1945 en 1965 maken naar schatting 300.000 Indische Nederlanders de overtocht naar hun nieuwe ‘vaderland’. Voor enkelen duizenden onder hen is de Oranje het schip waarmee zich deze koerswijziging voltrekt. Programmamaker Coen Verbraak ging speciaal voor deze tentoonstelling in gesprek met tien personen die met de Oranje ‘repatrieerden’. Deze persoonlijke verhalen over vertrek, de tijd aan boord en het nieuwe leven in Nederland komen aan bod in een indrukwekkende film. In de tentoonstelling wordt de film, samen met indringende portretten die fotograaf Jitske Schols van hen maakte, getoond.
Melvyn Burer
‘Bij storm en hoog water zit je dan eigenlijk een gedeelte onder de waterlijn. Op een gegeven moment zag ik vissen voorbij de patrijspoorten zwemmen!’
Wieneke van Stenis
‘Ik herinner me als kind het afduwen van de boot en de mensen op de kade. Als achtjarige keek ik door die reling en ik herinner me al die serpentines, de diepe tooeeet van het schip. Dat was heel indrukwekkend.’
Joop Pelt
"Gelukkig maakte het 'recuperatieverlof' voor direct na de oorlog weer actief dienende KNIL-militairen, zoals ik, het mogelijk om met ons drieën per Oranje naar Nederland te gaan." Joop Pelt
Rolien Ridder
“Wij waren toevallige opstappers op de Oranje. De reis was fantastisch. Ik ben ook blij dat die even duurde, dat er tijd was voor de overgang. Anders was de schok nog groter geweest.” Rolien Ridder
Dieter van der Schilden
"De Oranje was het begin van een nieuw leven. Dat schip was onze vrijheid, dat schip dat daar lag in die zonnegloed met dat rode kruis, dat schip was de ontsnapping.” Dieter van der Schilden
Maarten van Daalen
“Pemuda’s met bamboesperen, stonden voor ons huis. Wij hadden het geluk dat de dochter van de sultan leerling was op de school van mijn vader. Zij heeft er toen voor gezorgd dat we politiebescherming kregen.” Maarten van Daalen
Greet Wessels Beljaars
“We vertrokken in het diepste geheim en vertelden iedereen dat we met vakantie gingen. We namen alleen een hutkoffer mee, gevuld met zomerkleren.” Greet Wessels Beljaars
Evert Baumgarten
“Door die overtocht, die plotselinge omschakeling, heb ik geleerd het maximale uit mezelf te halen. Dat vind ik een positief gevolg.” Evert Baumgarten
Jan de Vos tot Nederveen Cappel
“Op de Oranje bracht ik altijd respect, zelfs als kleine jongen, als er mensen de zee in werden neergelaten. Dan dacht ik: die hebben de oorlog overleefd en nu gaan ze.” Jan de Vos tot Nederveen Cappel
Heijmert van Nifterik
“Wat ik me heel goed kan herinneren, dat zijn de sluizen van IJmuiden. Met mijn vader op de brug en dan het Noordzeekanaal. Het landschap dat zich opende. Dat waren magische momenten.” Heijmert van Nifterik
Jacobus Buis
Jacobus Buis (Den Helder, 1946) voelt zich al zijn hele leven een beetje Indonesisch. Niet zo gek voor iemand die zijn eerste levensjaren doorbracht op een zonnig eiland in onze voormalige kolonie. Koos Buis was pas vijf maanden oud toen hij al in een vliegtuig zat. Samen met zijn moeder, halfzusje en halfbroertje vloog hij zijn vader achterna die diende in het Nederlandsch-Indische leger.
Ben Halswijk
“Ik was altijd aan het knutselen. Aan oude fietsen en brommertjes. Mijn oom was hoofdmachinist aan boord van de Oranje. Van hem hoorde ik avontuurlijke verhalen over zijn tijd op zee en het werken aan de gigantische motoren aan boord van het schip. In die tijd ging ik ook vaak zeilen met een maatje van mij die een Flying Fifteen had. Daar moet het idee van de Zeevaartschool ontstaan zijn.” Ben Halswijk (Amsterdam, 1941) maakte als werktuigkundige verschillende reizen op de Oranje tussen 1960 en 1964.
De tentoonstelling ms Oranje | Koers gewijzigd was van 8 september 2018 tot en met 18 juli 2019 te zien in Het Scheepvaartmuseum en werd mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, het VSB Fonds en de VriendenLoterij.