Oekraïense musea in tijden van oorlog

DutchCulture heeft hen gevraagd hun verhalen te delen met de Nederlandse culturele sector. Het publiek luistert naar verhalen over verlies en vernietiging, maar ook naar hoopvolle en inspirerende voorbeelden van moed, van bij elkaar blijven en van vechten voor je waarden.

Op 24 februari 2023 is het precies een jaar geleden dat Rusland begon met een grootschalige militaire aanval op Oekraïne. Het vernietigen van de Oekraïense culturele identiteit en het plunderen en vernietigen van culturele objecten is een essentieel onderdeel van de strategie van het Kremlin-regime. De museum- en erfgoedsector van Oekraïne leed enorme verliezen. Russische troepen hebben ongeveer 1.200 culturele voorwerpen beschadigd of vernietigd en tienduizenden kunstvoorwerpen zijn gestolen uit musea en privécollecties. De Oekraïense culturele sector - musea, archieven, galerijen, bibliotheken en andere instellingen - reageerde snel op de dreiging, door opmerkelijke zelforganisatie. Ze bundelden hun krachten om het cultureel erfgoed te beschermen en begonnen meteen na te denken over hoe de sector na de overwinning weer op te bouwen. Wat kan de wereld leren van Oekraïne? 

De sprekers vertellen over hun inspanningen om onder dramatische en buitengewone omstandigheden cultureel erfgoed te verzamelen en te behouden. Verschillende vragen komen aan bod: wat betekent verzet voor hen? Zijn culturele instellingen specifiek gekozen vernietigingsdoelen? Hoe betrekken ze de lokale gemeenschap bij hun missie? En hoe ga je om met ontheemden? Hoe werken lokale en internationale organisaties samen en hoe kan de internationale gemeenschap helpen? Maar ook: wat zijn de ideeën voor de toekomst? 
 
De presentaties worden gevolgd door een open discussie met het publiek. Ihor Poshyvailo, General Director of the National Museum of the Revolution of Dignity, roept op tot het vastleggen, delen en waarborgen van de Oekraïense geschiedenis. Hij beschrijft dat dit vanuit het Sovjetverleden lastig is geweest en dat dit hét moment is om de verbinding te zoeken met theaters en educatiemakers, zodat dit erfgoed blijft bestaan.  
 
Peer Ulijn, verslaggever NOS, stelt Tijana Stepanovic van DutchCulture de vraag of Nederlandse musea tentoonstellingen moeten ontwikkelen met objecten uit Oekraïne zodat dit erfgoed direct veiliggesteld is. Tijana bevestigt dit en benadrukt daarnaast het belang van internationale samenwerking in de culturele sector. Niet alleen financieel, maar ook vanuit educatief oogpunt en kennisbehoud. In het welkomstwoord van Michael Huijser, algemeen directeur van Het Scheepvaartmuseum klinkt dezelfde wens door.  

De avond wordt verzorgd door moderator Rob van der Laarse, voorzitter van de capaciteitsgroep Cultuurwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), en Westerbork hoogleraar Heritage and Memory of War and Conflict aan de geesteswetenschappelijke faculteiten van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam. 

Sprekers

• Oksana Barshynova, Deputy Director of Exhibitions, National Art Museum of Ukraine, Kyiv. 
• Milena Chorna, Deputy Director of the National Museum of the History of Ukraine in the Second World War (The War Museum), The Memorial Complex, Kyiv. 
• Olha Honchar, founder of the Museum Crisis Center and Director of the Memorial Museum of Totalitarian Regimes "TERRITORY OF TERROR", Lviv. 
• Olena Mykhaylovska, Deputy Director of research and institutional development at the Khmelnytsky Regional Art Museum (XOXM), Khmelnytsky. 
• Tetyana Pylypchuk, Director of the Kharkiv Literary Museum, Kharkiv. 
• Ihor Poshyvailo, General Director of the National Museum of the Revolution of Dignity (Maidan Museum) and the Heritage Emergency Response Initiative (HERI), Kyiv. 
• Yuliya Vaganova, Acting Director of the Bohdan and Varvara Khanenko National Museum of Arts, Kyiv