Nieuwe Hoofdgalerij met presentatie Republiek aan Zee

Aan de hand van ruim 50 topstukken vertelt de tentoonstelling het verhaal van de Republiek in de 17e en 18e eeuw. De Hoofdgalerij is het nieuwe startpunt van het museumbezoek en toont hoe sterk de maritieme wereld en de Nederlandse samenleving al eeuwenlang verbonden zijn. De presentatie sluit aan bij het nieuwe museum-motto ‘Water verbindt werelden’.

Meerdere perspectieven

De tentoonstelling Republiek aan Zee gaat over de cruciale rol van water in de geschiedenis van de Republiek. De objecten die tentoongesteld worden, waaronder schilderijen, kunst- en gebruiksvoorwerpen, bieden ruimte voor nieuwe historische perspectieven. Zij plaatsten een vaak vertelde geschiedenis binnen een bredere context, waarbij ook keerzijde van de economische voorspoed en culturele rijkdom naar voren komt.

Opkomst en bloei Amsterdam

In de 17e eeuw maakten de Nederlandse steden een grote groei door. Amsterdam ontwikkelde zich tot een havenstad met wereldwijde betrekkingen. Terwijl elders in Europa de adel en kerk het voor het zeggen hadden, trokken in de Lage Landen de kooplieden aan de touwtjes. Zij dreven handel tot in alle uithoeken van de wereld en droegen zo bij aan een stijgende welvaart. De Amsterdamse (invloed)rijke elite liet zich graag voornaam portretteren, zoals in 1654 Isaac Sweers en Constantia Bloemaert. Hij maakte carrière binnen de vloot en werd uiteindelijk vice-admiraal. Zij kwam uit een vooraanstaande Antwerpse familie die naar Amsterdam was verhuisd en richtte zich onder meer op het besturen van liefdadigheidsinstellingen.

Maritieme cultuur

De wereldwijde handel zorgde ook voor de opkomst van een maritieme cultuur. Water speelde een grote rol in het leven van veel inwoners van de Republiek. Kooplieden, admiralen en kapiteins gaven kunstenaars opdracht schilderijen te maken van hun schepen op verre kusten of tijdens succesvolle zeeslagen. Er ontstond een nieuw genre: de zeeschilderkunst. Daarnaast zochten de rijksten voor hun plezier het water op. Zij zeilden in een jacht naar hun buitenhuis of voeren mee in spiegelgevechten. Een voorbeeld hiervan is het schilderij Spiegelgevecht op het IJ door Abraham Storck (circa 1700). Het grootste object uit de tentoonstelling is een Zaans tentjacht uit circa 1760-80 waarmee welgestelde burgers pleziertochtjes maakten op de binnenwateren.

De keerzijde van economische welvaart en culturele rijkdom

De grote welvaart had ook een keerzijde. Nederlandse schepen van de Vereenigde Oostindische Compagnie en de West-Indische Compagnie vochten zich letterlijk een weg naar Azië en Amerika. De economische groei van de Republiek ging ten koste van het welzijn van andere volken en leidde tot koloniale overheersing en slavernij. Op de tentoonstelling is onder meer een porseleinen figuur te zien van een Afrikaanse man die door een Europeaan in China werd besteld (circa 1720). In het beeld zijn typisch Chinese stijlelementen zichtbaar zoals de rok en het lotusblad, terwijl de zon op het voorhoofd verwijst naar het Afrikaanse continent. De gouden halsband is echter een duidelijke ¬– Europese – verwijzing naar slavernij.

De nadagen van de Republiek

In de tweede helft van de 18e eeuw groeide de Nederlandse economie minder hard dan die van de omringende landen. Tegelijkertijd bleef het handelsnetwerk nog twee eeuwen in stand. Vooral internationale politieke ontwikkelingen hadden een negatief effect op de Republiek. Het laatste deel van de tentoonstelling gaat over de nadagen van de Republiek. De tentoonstelling eindigt met een model van de Koningssloep, als symbool van de vooruitblik naar het koninkrijk dat in 1813 werd gesticht. De echte Koningssloep buiten aan de museumsteiger is voor de bezoeker een logisch vervolg op de tentoonstelling Republiek aan Zee.

Hernieuwde kennismaking met Het Scheepvaartmuseum

De tentoonstelling Republiek aan Zee is een semipermanente presentatie, die onderdeel uitmaakt van de vernieuwing van Het Scheepvaartmuseum. Behalve de presentatie Republiek aan Zee opent Het Scheepvaartmuseum op 10 mei de (eveneens semipermanente) presentatie Cartografie & Curiosa. De twee bezienswaardige tentoonstellingen zijn een uitgelezen reden tot een hernieuwde kennismaking met het museum.

Fondsen

De presentaties zijn mede mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij, het Mondriaanfonds, de P.W. Janssen’s Friesche Stichting, de Samenwerkende Maritieme Fondsen en Het Compagnie Fonds.

Het Scheepvaartmuseum

Het Scheepvaartmuseum laat zien hoe water werelden verbindt. Het museum presenteert topstukken uit één van de meest vooraanstaande maritieme collecties ter wereld. Naast tentoonstellingen op historisch vlak, toont het museum werk van hedendaagse internationale kunstenaars en vormgevers. Met 350.000 bezoekers per jaar bevindt het museum zich in de top 5 van de meest populaire, leerzame dag attracties van Nederland en is daarmee een trekpleister voor binnen- en buitenlandse bezoekers.