In de tentoonstelling Republiek aan Zee wordt verteld hoe water de geschiedenis van Nederland heeft bepaald. Een van de eerste objecten in de expositie is het schilderij Schepen op een Hollandse rede, in 1627 vervaardigd door Adam Willaerts. Dit schilderij laat zien hoe sterk het water het dagelijks leven bepaalde aan het begin zeventiende eeuw in de Lage Landen.
Het water was een vijand, overstromingen slokten regelmatig stukken land op. Maar het was ook een vriend: het zorgde voor economische kansen. Dat laatste zien we mooi op het schilderij afgebeeld.Vooraan op het schilderij verkopen enkele mannen en vrouwen kabeljauw en platvis op het strand: de zee gaf voedsel en stimuleerde de binnenlandse handel. Aan de horizon zijn enkele bewapende koopvaarders te zien. Verder zien we twee galeien die dienst deden in de handel op de Middellandse Zee; de economische activiteiten op zee hadden ook een internationaal karakter. De scheepvaart zou zich in de zeventiende eeuw naar bijna alle hoeken van de wereld uitbreiden en voor grote rijkdom zorgen in het kleine landje dat in de zee leek op te lossen. Het water zorgde in het dagelijks leven voor ontspanning, we zien wat wandelende mensen op het strand en twee heren maken een ritje te paard. Rechts op het doek zien we een sloepje dat passagiers naar één van de schepen brengt.
Schepen op een Hollandse rede, 1627, Adam Willaerts
De maritieme cultuur kwam tenslotte ook tot uiting in de schilderkunst. Veel schilders legden zich toe op het afbeelden van Nederlandse schepen op zowel binnenlandse als buitenlandse redes, waarvan dit werk van Willaerts een mooi voorbeeld is. Door de hele tentoonstelling Republiek aan Zee heen wordt zichtbaar dat de ligging van de Lage Landen op de grens van land en water bepalend was voor het verloop van veel van de ontwikkelingen uit de zeventiende een achttiende eeuw. Water verbond werelden, maar ook op het eerste gezicht afzonderlijke gebeurtenissen met elkaar.
Geschreven door Geke Burger