Zie ginds komt de stoomboot

Maar wat weten we nu eigenlijk over het schip van Sinterklaas? Om te beginnen moeten we ons als Historisch Museum in dit geval niet al te druk maken om de jaartallen. Als Sinterklaas 364 jaar oud is, dan moet de uitvinding van de stoommachine dus ongeveer net zo lang geleden zijn? Alhoewel; Sinterklaas heeft ook een paard. Het zou zo kunnen zijn dat hij reeds ver voordat er stoomschepen bestonden met de voorganger van Amerigo (of is het O-zo-snel?) naar Nederland kwam gereden. Toch was ook dit lastig. 

Want: hoe wist Sinterklaas hoe snel Amerigo zou lopen en hoeveel pauze hij nodig had? Zou hij dan wel op 5 december in Nederland aankomen? Dat was ook precies het probleem met de voorganger van Pakjesboot 12. Dat was namelijk een zeilschip. Er is niets zo onvoorspelbaar als de wind. Met een zuidenwind vanuit Spanje zou Sinterklaas al in november over de daken lopen en met een flinke noordenwind kon het wel Pasen worden voordat de pakjes door de schoorsteen kwamen. Pakjes verschepen per zeilschip, werd dan ook nooit gedaan aan de hand van een vastliggend schema. ‘De wilde vaart’ bekeek per keer waar en wanneer ze aan land gingen en mensen mochten maar hopen dat hun pakketje aan kwam. Het leven voor track & trace was ronduit ruig te noemen en Sinterklaas had een probleem. 

Sinterklaas was dan ook verheugd dat in de jaren zestig van de achttiende eeuw James Watt een slimme ontdekking deed: hij bedacht de stoommachine als aandrijving. De voorloper van de motor! Daarmee zou Sinterklaas veel sneller naar Nederland kunnen varen en kon hij van te voren plannen hoe lang hij onderweg zou zijn. Al in 1819 voer het eerste stoomschip de Atlantische Oceaan over; van Amerika naar Engeland. Even leek het de perfecte oplossing! Sinterklaas liet een stoomschip bouwen, waardoor hij niet meer afhankelijk was van de zeilen en de wind. Tegen de tijd dat het schip op stoom was en klaar voor vertrek, ontdekten de Pieten een vervelend probleem: er lagen zoveel kolen aan boord, dat er helemaal geen plek meer was voor kadootjes! De stoommachine gebruikte zoveel kolen, dat het schip afgeladen vol lag met brandstof en er niets anders meer mee kon. 

Dat maakte het transport misschien sneller, maar ronduit oneconomisch. Sinterklaas kon natuurlijk niet met 100 kadootjes heen-en-weer varen terwijl er honderdduizenden kindjes op hem stonden te wachten. Stoomschepen waren om die reden genoodzaakt alleen korte afstanden te varen op met name binnenwateren. Dat ging voor de tocht van Spanje naar Nederland dus niet op. Het schip van Sinterklaas is dus voor lange tijd zowel een stoom, als een zeilschip geweest waar het goede van beide werd gecombineerd. 

We kunnen met zekerheid stellen dat er in de negentiende eeuw iets minder kadootjes aan boord lagen voor de kinderen. Niet omdat er geen ruimte was, dat probleem was immers opgelost, maar omdat een stoomschip erg duur was. Een stoomschip kostte in die tijd al snel drie keer meer dan een zeilschip en dat moest ergens worden terugverdiend. Misschien vraag je je ook wel eens af waarom Sinterklaas zoveel Pieten aan boord heeft? Ook dat heeft te maken met zijn schip: een stoomschip laten varen en onderhouden kost heel veel tijd en moeite. Daar heb je dus veel Pieten voor nodig. Dat verklaart ook meteen waarom er een Pietenschool is. Ze moeten niet alleen heel goed pakjes kunnen inpakken, maar ook een stoommachine kunnen inspecteren. Wist je trouwens dat Watt, de uitvinder van de stoommachine, heeft bedacht dat we het vermogen van zo’n machine uitdrukken in paardenkracht? Bijvoorbeeld: het schip kon net zo snel varen als dat 350 Amerigo’s het schip konden trekken. 

Auteur: Marleen Manneke.