Honderd-en-tien jaar geleden, op 3 november 1906, werd het beroemde noodsein SOS voor schepen officieel in gebruik genomen. Het begrip SOS is sindsdien in alle talen doorgedrongen als een oproep voor iemand die, op welk terrein dan ook, snel hulp nodig heeft. Er zijn in Nederland SOS-kinderdorpen, een SOS-telefoonlijn en de SOS-noodknop voor ouderen.
De morsecode, uitgedacht door Samuel Morse, is veel ouder dan het SOS-signaal. Al in 1835 werd voor het zenden met een landtelegraaf via draden een code bedacht van korte en lange stroomstoten om berichten over te seinen. De veel gebruikte letters kregen een korte en de minder gebruikte een langere code. Een 'e' is de meest gebruikte letter en is dan ook een punt: '.' en de 'x' is veel langer: '- .. - ' Om de communicatie sneller te laten verlopen werden voor veel gebruikte mededelingen letter- en cijfercombinaties bedacht. Door de uitvinding van radiozenders en –ontvangers aan het eind van de negentiende eeuw werd het ook mogelijk de codes via de lucht uit te zenden. Daarmee werd mogelijk voor schepen om morse-signalen te zenden en ontvangen. Dit maakte wat aanpassingen nodig en één ervan was een nieuw sein voor schepen in nood.
CQD
In de eerste jaren van het gebruik van de radio op schepen was CQD het gebruikelijk noodsein, maar dit is in morse een wat complex signaal. Bij een slechte en krakerige ontvangst kon dit tot vergissingen aanleiding geven. In 1906 werd er voor gekozen een veel simpeler en duidelijker code als noodsein in gebruik te nemen: het sein met de letter SOS is in morse: ... --- ...
Een van de eerste schepen die het sein uitzond was in 1912 het beroemde schip 'Titanic'. Het werkte niet goed, ook omdat het schip zowel het oude CQD als SOS uitzond. Het noodsignaal SOS is daarna nog vele malen door schepen in nood uitgezonden en het heeft zeer veel levens gereed.
Satellietcommunicatie
Door de komst van de satellietcommunicatie in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw werd het zenden van berichten in morse-code steeds minder gebruikt. Door een direct via een satelliet een noodsein te zenden kan veel sneller en effectievere informatie over een noodgeval worden uitgewisseld. Het seinen in morse door schepen, en daarmee het SOS-sein, werd in 1999 definitief afgeschaft.
Het SOS is wereldwijd zo ingeburgerd als noodsignaal dat nog steeds wordt gebruikt. In augustus 2016 werden er mensen gereed van een onbewoond eiland in Micronesië alleen omdat ze met grote letters SOS in het zandstrand hadden geschreven!
Auteur: Marleen Manneke.