Hiep hiep hoera: de Vereeniging Nederlandsch Historisch Scheepvaart Museum bestaat honderd jaar. De verjaardag zelf is op 10 mei al gevierd, op 30 september opent de jubileumexpositie: ’Drijfveer | 100 jaar verzamelen’ en het komende jaarboek staat uiteraard ook in het teken van het eeuwfeest.
Schijnwerpers op verzamelaars
Honderd jaar zijn er objecten over het Nederlands maritiem verleden verzameld. Duizenden bedrijven, instellingen en particulieren hebben allerlei soorten objecten geschonken. Andere stukken zijn gekocht in de handel, op veilingen of direct van particulieren en instellingen. Ze zijn binnengekomen als op zichzelf staande objecten, als enkele stuks, maar met regelmaat zijn er ook complete verzamelingen van particulieren verworven. Als ensemble leiden verzamelingen in een museumcollectie een verborgen bestaan. Slechts zelden worden ze nog in het verband van hun herkomst gepresenteerd. Voor een tentoonstelling of museumpublicatie worden objecten uit vele verzamelingen gebruikt, maar dan gepresenteerd in de nieuwe verhaallijn van die expositie of publicatie. De oorspronkelijke context en herkomst spelen hierbij geen rol. In het jaarboek 2016 Verzamelaars Verzameld worden twaalf particuliere verzamelaars en hun collecties belicht. Wie was hij – het zijn allen mannen – wat verzamelde hij en waarom? Achter iedere verzameling zit het verhaal van een mens: de verzamelaar. Hij heeft de 'spullen' bijeengebracht; de objecten zijn als het ware de spiegel van een persoon met zijn specifieke ideeën en drijfveren.
Een andere kijk op de collectie
Het allereerste jaarboek verscheen in 1991 bij het 75-jarig bestaan. In dit boek met de titel Roeien met de Riemen is door toenmalig directeur H. Hazelhoff Roelfzema de geschiedenis van het museum beschreven. Driekwart van het verhaal is daarmee vast gelegd. Het beschrijven van alleen de laatste 25 jaar leek ons nu nog te vroeg. Daarom hebben we voor een hele andere invalshoek gekozen.
De gekozen verzamelaars zijn vertegenwoordigers van verschillende verzameldrijfveren, van vele verschillende soorten maritieme objecten en van voorwerpen uit verschillende tijden. Aan bod komen een aantal verzamelaars die aan de basis van de museumcollectie hebben gestaan, zoals C.G. 't Hooft, Anton Mensing en de neven G.C.E. en Ernst Crone. Mede dankzij deze verzamelaars van het eerste uur kon het museum bij haar opening in 1922 meteen een volwaardige expositie inrichten.
Het jaarboek 'Verzamelaars Verzameld'
Ook recenter verworven verzamelingen en hun verzamelaars worden belicht, zoals de foto's van James Reginald Filz en Alphons Hustinx, het scheepsbouwgereedschap van Piet Westhof en de scheepsmodellen van Maurice Kaak. Om duidelijk te maken dat het verzamelen van maritieme voorwerpen geen zaak is van het verleden maar ook nu nog actief wordt gedaan, zijn er in het boek vijf portretten van hedendaagse verzamelaars opgenomen, waaronder de Vereenigingsleden Jaap den Hollander en Karel Kleijn.
Eerbetoon
Het Scheepvaartmuseum is grotendeels afhankelijk geweest – en zal dat in de toekomst ook blijven – van particuliere verzamelaars die met veel liefde, aandacht en kennis hun collectie bijeen hebben gebracht. Verzamelaars die bereid zijn hun collectie in het museum onder te brengen en velen van dit bijzondere erfgoed deelgenoot te maken. Verzamelaars Verzameld is een eerbetoon aan deze verzamelaars.
Het nieuwe jaarboek is te koop in onze museumwinkel en online te bestellen.
Dit artikel is geschreven door Elisabeth Spits en Diederick Wildeman.