In de tentoonstelling Drijfveer | 100 jaar verzamelen loop je door een aantal eigenzinnige zalen. Waarom verzamelen mensen en hoe komt een museumcollectie tot stand? In elke zaal nemen we je mee langs maritieme objecten en schilderijen die samen gebracht zijn dankzij sociologische verzameldriften van individuen. Wat dreef hen? Zaal twee toont drijfveer twee: het universum in huis.
De ontdekking van de wereld
Zeevaarders waren wereldreizigers. Ze trokken met hun vloot naar onbekende gebieden en troffen daar mensen, producten en etenswaren aan die ze nog nooit hadden gezien. De wereld werd kleiner en groter tegelijk. Het was dankzij de nieuwsgierigheid en reislust van deze mensen dat exotische producten binnen handbereik kwamen. Het moet voor de Hollandse piepereter een wonderlijke smaaksensatie zijn geweest: kruidnagel en kaneel in een waterig Indonesisch soepje. Natuurlijk wilde je dat mee naar huis nemen!
De ultieme toerist
Je komt een avondje foto's kijken bij je buurvrouw die van de zomer op reis naar Thailand is geweest en opeens eet je nootjes uit bamboe schaaltjes en nip je je thee uit een porselein achtig servies. De buurvrouw zelf heeft een felgekleurde sjaal om terwijl het buiten dertig graden is en je denkt: nu weten we het wel. Je bent naar Azië geweest. Dat we deze producten inmiddels ook gewoon bij de Blokker kunnen kopen, verandert daar niets aan. Je wilt de producten van daar, naar hier halen. Als herinnering, of om het moment van daar her te beleven. Of: om misschien wel te laten zien hoe wereldwijs je bent.
Hebben is houden
De douane heeft het er in de zomermaanden maar druk mee, wat mag je wel en niet zomaar 'importeren'? Dat je geen kaketoe in je koffer mag proppen weten de meeste mensen wel. Maar het stiekem meenemen van die prachtige schelpen van dat Nieuw-Zeelandse strand, daar wordt ons ethisch vermogen toch op de proef gesteld. Wat je eenmaal hebt wil je houden. Over ethisch gesproken: de Hollanders maakten het eeuwen geleden behoorlijk bont met dit 'principe'. Zij vertoonden een niet altijd vredig machtsvertoon in Indonesië en Sri Lanka (het toenmalige Ceylon), om de handelsstromen van bijvoorbeeld kruidnagel en kaneel te reguleren naar de west. Een periode die we in onze huidige tijdsgeest veroordelen. Toch geldt ook nu nog: wat van ver komt is lekker.
Het Scheepvaartmuseum toont in deze zaal de meest exotische en vreemde objecten uit de collectie. Maar ook bijvoorbeeld de scheepsmodellen die ervoor zorgden dat deze producten binnen handbereik kwamen. De reis er naar toe, en de goederen die meekwamen. De atlassen die nodig waren om tot deze oorden te komen en de beeldhouwwerken die gemaakt werden van de inheemse bevolking. Snuisterijen waarvan je niet wist dat ze bestonden en absolute topstukken op het gebied van navigatie.
Auteur: Marleen Manneke.