Na zo'n 25 jaar expositie in het museum is de Koningssloep onderworpen aan een welverdiende opknapbeurt. Het restauratieproject bestaat uit twee delen; het strak trekken van de romp en de restauratie van de vergulde ornamenten. Hoe gaat zo'n restauratie in zijn werk? Hoofd collectiebeheer Oskar Brandenburg geeft uitleg.
Om het risico op schade of verval tijdens expositie te minimaliseren is het belangrijk dat collectiestukken in een stabiele toestand verkeren. In sommige gevallen betekent dit dat objecten een conserverings- of restauratiebehandeling moeten ondergaan. Om de Koningssloep op haar best te kunnen exposeren hebben we een gedetailleerde analyse van de conditie gemaakt:
Extra aandacht voor de romp
In 1936 heeft de Koningssloep een grondige restauratie ondergaan, waarbij alle huidgangen zijn vervangen. De Koningssloep is daarna nog enkele keren gebruikt. Vóór en na elk gebruik werd de sloep uit het water gehaald en drooggemaakt, en beschadigingen werden direct bijgewerkt. Toen de Koningssloep begin jaren tachtig in het museum geëxposeerd werd, is de romp van een nieuwe verflaag voorzien. De romp is in een uitstekende conditie, maar de hechting van de verflaag krijgt nog een beetje extra aandacht. De naden tussen de huidgangen worden gedicht en de romp krijgt een duurzame gronderingslaag. Tot slot wordt een glimmende laklaag met de kwast aangebracht om het authentieke uiterlijk te waarborgen. AkzoNobel is als partner in het project van de Koningssloep. Het bedrijf heeft onder meer expertise op het gebied van coatings voor de scheepvaartindustrie. Zij hebben ons geadviseerd over de toe te passen methoden en materialen. Het museum wil de mogelijkheid bieden aan de Koning om de sloep weer te gebruiken als staatsievaartuig. Kortom de sloep wordt weer vaarklaar gemaakt!
De 'gevleugelde godinnen' tijdens de restauratie.
Prachtige ornamenten
Blikvanger van de Koningssloep is de beeldengroep op de boeg bestaande uit de zeegod Neptunus, gezeten op een schelp en voortgetrokken door drie zeepaarden, en drie Tritons (fabelwezens: half man, half vis). Dit vergulde houtsnijwerk is in een matige conditie. De vergulding zit op veel plaatsen los, of is sleets geworden, waardoor de gekleurde onderlaag zichtbaar is. In het verleden zijn de beelden vaak opnieuw verguld, wat de ornamenten een rulle textuur geeft. Een ander punt van zorg is dat de verschillende houtdelen waaruit de beelden zijn opgebouwd, instabiel zijn. Er zijn naden en krimpscheuren zichtbaar. Dit geeft in restauratortermen een 'onrustig beeld'. De beeldengroep is bedoeld om te imponeren, het moet één en al pracht en praal zijn. De sleetse plekken, lacunes, scheuren en rulle textuur willen we graag aan het oog onttrekken, zodat de groep van veraf maar ook van dichtbij weer een koninklijke uitstraling krijgt.
Röntgenfoto van de zeegod Neptunus.
Rontgenopnames verklappen geheimen
Vooral de behandeling van de scheuren en naden is ingewikkeld. We willen voorkomen dat er tijdens expositie en een eventuele vaartocht vuil en vocht in het hout kan dringen. Idealiter zouden we de verbindingsnaden zo klein mogelijk maken zodat deze kunnen worden opgevuld en verguld. Door de verschillende lagen verguldsel is niet goed te zien hoe de onderdelen aan elkaar zijn bevestigd. Röntgenopnames hebben veel informatie opgeleverd over de constructie. Zo is te zien dat de schouders van Neptunus vol nagels en schroeven zitten. Er is geen beweging in te krijgen zonder destructief te werk te gaan. De constructie is stabiel, echter het aandraaien van een schroef of bout om de naden kleiner te maken is niet mogelijk. De enige manier om de naden aan het oog te ontrekken, is om ze geheel op te vullen en te vergulden. Het kiezen van het juiste vulmiddel is dan ook een belangrijke stap in de weg naar vernieuwing. De beelden op het schip zijn prachtige details en verdienen ook op dit niveau aandacht. Na deze behandelingen heeft de beeldengroep de allure terug die past bij de Koningssloep.
Auteur: Marleen Manneke.
Het project wordt mede mogelijk gemaakt door de Bank Giro Loterij.