/>

De tentoonstelling Schaduwen op de Atlantische Oceaan maakt gebruik van scheepsjournaals, brieven en andere historische documenten om verhalen over koloniale ongelijkheid en verzet te vertellen. Op deze pagina zijn de gebruikte bronnen terug te vinden.

Thema 1: Koloniale ongelijkheid op zee

Verhaal 1.1: Stil Verzet 

Tekst op het scherm: 1762, het schip “Eenigheid”  

  • Chirurgijnsjournaal Petrus Couperus, Snauw Eenigheid, reis naar Guinee-Berbice, Demerary en Essequibo, 1 oktober 1761 tot 26 maart 1763, Zeeuws Archief, Archief MCC (20), inv. nr. 390, scan 13.  
    Dit journaal is ook getranscribeerd door medewerkers en vrijwilligers van het Zeeuws Archief in Middelburg en te vinden op de website ‘Aan boord van de Eenigheid. 1761-1763', https://eenigheid.slavenhandelmcc.nl/  

Verhaal 1.2: Beslissen over je eigen lot  

Tekst op het scherm: 1785, het schip “Neptunus”  

  • Ruud Paesi, Slavenopstand op de Neptunus. Kroniek van een wanhoopsdaad (Zutphen: Walburg Pers 2016). 

Verhaal 1.3: Het journaal van de dokter  

Tekst op het scherm: 1783, het schip "Geertruyda and Christina"

  • Chirurgijnsjournaal van Johannes Zwander, Fregat Geertruyda en Christina, reis naar Guinee en Suriname, 29 juli 1783 tot 17 augustus 1785, Zeeuws Archief, Archief MCC (20), inv. nr. 435, scan 24, 26, 29 en 30. 

Thema 2: Zonder schepen geen kolonialisme  

Verhaal 2.1: Geslepen messen  

Tekst op het scherm: 1826, plantage “Ellen”, Suriname  

  • Register slaafgemaakte personen op plantage Ellen (tot 1863):  

Nationaal Archief website, Nadere toegangen inventaris voor de bestanden in het e-Depot die horen bij nadere toegangen en indexen, inv. nr. NT00461.22 22, scan 108-114.  
https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/NadereToegangen/invnr/NT00461.22/file/Slavenregister_InvNr_22_FolioNr_2931 

Verhaal 2.2: Bananen en zout   

Tekst op het scherm: 1781, de kolonie Demerara (tegenwoordig een deel van Guyana)  

Verhaal 2.3: De paklijst  

Tekst op het scherm: 1740, het schip “Africaanse Galei”  

  • Paklijst zesde reis Africaanse Galey, Zeeuws Archief, MCC (20), inv. nr. 168.3, scan 12-17.  

  • Monsterrol, Zeeuws Archief, MCC (20), inv. nr. 186.  

Thema 3: Kolonialisme in Nederland   

Verhaal 3.1: Bitterzoet  

Tekst op het scherm: 1749, Amsterdam  

Verhaal 3.2: Verschillende werkelijkheden  

Tekst op het scherm: 1744, Amsterdam   

  • Grootboek en journaal van Huis te Foreest, Nationaal Archief, Archief VOC (1.04.02), inv. nr. 6165, fol. 90.  

https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/1.04.02/invnr/6165/file/NL-HaNA_1.04.02_6165_0196   

  • Mark Ponte, ‘‘Al de swarten die hier ter stede comen’ Een Afro-Atlantische gemeenschap in zeventiende-eeuws Amsterdam’, TSEG - The Low Countries Journal of Social and Economic History 15 (2019) 33-62. 

Verhaal 3.3: Een geschenk  

Tekst op het scherm: 1780, Zijpe, Nederland (tegenwoordig Schagen) 

  • Brieven van Antje Cornelis, 1779 en 1780, National Archives, High Court of Admiralty (HCA) 30, inv. nr. 339, digitaal te vinden via   

Https://brievenalsbuit.ivdnt.org/corpus-frontend/BaB/search  

Thema 4: Leven met het land 

Verhaal 4.1: “Een exotische attractie”  

Tekst op het scherm: 1644, Amsterdam  

  • George Hamell, Jacques, a Munsee from New Netherland, 1644 (ongepubliceerd, 1996). 

Verhaal 4.2: Vechten voor vrijheid  

Tekst op het scherm: 1662, de kolonie Nieuw-Nederland  

Verhaal 4.3: Tussen twee werelden  

Tekst op het scherm: 1627-1693, de kolonie Nieuw-Nederland 

Thema 5: Water als (vlucht)weg 

Verhaal 5.1: Een piratenleven  

Tekst op het scherm: 1781, de rivier Essequibo  

Verhaal 5.2: “Knap van postuur, met gladgeschoren gezicht”  

Tekst op het scherm: 1818, Curaçao  

  • De Curaçaosche courant, 5-9-1818, 2. 

Verhaal 5.3: Gevangen aan de Goudkust  

Tekst op het scherm: 1746, Axim, Zuid-Ghana  

  • Gerhard de Kok en Harvey M. Feinberg, ‘Captured on the Gold Coast’, Journal of Global Slavery 1 (2016) 274-295. 

  • Gerhard de Kok, ‘1749. Scheepskapitein in illegale slavenhandel’, in: Lex Heerma van Voss e.a. (red), Nog meer wereldgeschiedenis van Nederland (Amsterdam 2022) 319-324. 

 
Thema 6: Geen handel, zonder oorlog  

Verhaal 6.1: "Een slaapvrouw”  

Tekst op het scherm: 1667, Amsterdam  

  • Machtiging van Hillitge Servaes door Meijndert Willems, 18-4-1667, Stadsarchief Amsterdam, Notarieel Archief (5075), inv. nr. 1212, nr. 28.  

https://archief.amsterdam/inventarissen/scans/5075/49.4.29/start/20/limit/10/highlight/10  

  • M. A. van Alphen, ‘The Female Side of Dutch Shipping: Financial Bonds of Seamen Ashore in the 17th and 18th Century’, in: J. R. Bruijn en W. F. J. Mörzer Bruyns ed., Anglo-Dutch Mercantile Marine Relations 1700-1850 (Amsterdam etc.: Nederlands Scheepvaartmuseum en Rijksuniversiteit Leiden 1991) 125-132.  

  • Christiaan van Bochove en Ton van Velzen, ‘Loans to salaried employees: the case of the Dutch East India Company, 1602-1794’, European Review of Economic History 18 (2014) 19-38.  

Verhaal 6.2: Elisabeths reisverslag  

Tekst op het scherm: 1677, de kust van Zuid-Amerika, het huidige Frans-Guyana.  

  • Kim Isolde Muller, Elisabeth van der Woude en Darja de Wever, Elisabeth van der Woude: memorije van ’t geen bij mijn tijt is voorgevallen: met het opzienbarende verslag van haar reis naar de Wilde Kust 1676-1677 (Amsterdam: Terra Incognita 2001).  

Thema 7: Afschaffing van de trans-Atlantische slavernij 

Verhaal 7.1: Een beter leven?  

Tekst op het scherm: 1907, Suriname  

  • Tula in de volkstelling van 1921, Nationaal Archief website, 2.10.19.01 Inventaris van het digitaal duplicaat van het archief van de Samensteller van de Eerste Algemene Volkstelling in Suriname, (1838) 1921 (1924), Kring 5 lijst 136, scan 280, 

https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.10.19.01/invnr/51/file/NL-HaNA_2.10.19.01_51_0279   

  • Reoti en Sukhna en hun kinderen Bansrajia, Budhia en Sehnia in de volkstelling van 1921, Nationaal Archief website, 2.10.19.01 Inventaris van het digitaal duplicaat van het archief van de Samensteller van de Eerste Algemene Volkstelling in Suriname, (1838) 1921 (1924), Kring VI lijst 54, scan 191 

https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.10.19.01/invnr/83/file/NL-HaNA_2.10.19.01_83_0190   

Verhaal 7.2: tolk Oey Kim Seng  

Tekst op het scherm:  

  • Nationaal Archief Den Haag, Archief van het Ministerie van Marine: Scheepsjournalen (2.12.03), Scheepsjournaal Zr.Ms. Merwede 26-6-1852 - 25-3-1854, inv. nr. 3102 

  • W.L. Man A Hing, ‘Over de tolk Oey-Kiem-Seng’, OSO. Tijdschrift voor Surinaamse Taalkunde, Letterkunde en Geschiedenis 5 (1986) 85-86. 

  • Humphrey E. Lamur & Jean A. Vriezen ‘Chinese kontraktanten in Suriname’, OSO. Tijdschrift voor Surinaamse Taalkunde, Letterkunde en Geschiedenis 4 (1985) 169-179. 

  • J. Ankum-Houwink, ‘Chinese kontraktarbeiders in Suriname in de 19e eeuw’, OSO. Tijdschrift voor Surinaamse Taalkunde, Letterkunde en Geschiedenis 4 (1985) 181-186. 

Station 7.3: Verzetsstrijder  

Tekst op het scherm: 1862-1934, Suriname    

  • Gegevens vrijverklaring Adolf Damon de Kom, Nationaal Archief, Index Suriname en Nederlandse Antillen: Vrijverklaarde slaven (Emancipatie 1863) 

https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/index/nt00341/dfa1de58-ad9b-42a6-8185-c8b188986bef    

  • Anton de Kom, Wij slaven van Suriname. Met beschouwingen van Mitchell Esajas, Tessa Leuwsha en Duco van Oostrum (Amsterdam: Atlas Contact 2020). 

Station 7.4: De terugreis  

Tekst op het scherm: 1894, Jakarta – Suriname  

  • G.D. van Wengen, ‘1890-1990: honderd jaar Javanen in Suriname’, De Gids 153 (1990) 882-890.  

Thema 8: Landverhuizers: booming business 
 

Verhaal 8.1: De keuze om te gaan  

Tekst op het scherm: 1856, Grave, Nederland – Noord-Amerika.  

  • Staten van Landverhuizingen overzee, Nationaal Archief, Archief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken: Afdeling Statistiek en voorgangers, 1845-1878 (2.04.23.02), inv. nr. 26II, jaar 1856, p. 53.  

  

Verhaal 8.2: Angst en hoop  

Tekst op het scherm: 1920, stoomschip “Orania”  

  • S.C. Keijzer, ‘Wie het land loslaat’, Fotografisch geheugen (108), pp. 12-16. 

Verhaal 8.3: Eindeloze dagen  

Tekst op het scherm: 1929, Amsterdam  

  • Annette Lubbers, Lloydhotel (Amsterdam 2004).  

Thema 9: Koninklijke West-Indische Maildienst  

Verhaal 9.1: Strijder voor gerechtigheid  

Tekst op het scherm: 1922, Curaçao  

  • Stadsarchief Amsterdam, Archief Koninklijke West-Indische Maildienst (30565), Personeelskaarten KWIM, inv. nr. 2822 

  • Rose Mary Allen, ‘“Learning to be a Man”: Afro-Caribbean Seamen and Maritime Workers from Curaçao in the Beginning of the Twentieth Century’, Caribbean Studies, 39.1 (2011) 43-64. 

  • Nationaal Archief Curaçao online, Geboorteregister 1891 Buiten, aktenummer 116  

Stamboom onderzoek - Nationaal Archief Curaçao 

  • Nationaal Archief Curaçao online, Huwelijksregister 1939 Stad, aktenummer 225  

Stamboom onderzoek - Nationaal Archief Curaçao   

  • Brown, Stanley, ‘Ik ben de Voltaire van 30 mei’, in: Oostindië, Gert (ed.) Verhalen over de revolte. Curaçao 30 mei 1969 (Amsterdam, 1999), p. 15  

  • Ministerie van Sociale Ontwikkeling, Arbeid en Welzijn Curacao, Buurtprofiel Schottegat, 2012, pp. 11-12 Layout 1 (gobiernu.cw)  

Verhaal 9.2: De omgekomen olieman  

Tekst op het scherm: 1942, Curaçao   

  • Stadsarchief Amsterdam, Archief Koninklijke West-Indische Maildienst (30565), Personeelskaarten, inv. nr. 2836 

  • Stadsarchief Amsterdam, Archief Koninklijke West-Indische Maildienst (30565), Dienstreglementen 1883-1907, inv. nr. 2811 

  • Stadsarchief Amsterdam, Archief Koninklijke West-Indische Maildienst (30565), Brochure houdende de dienstvoorwaarden voor het varend personeel, inv. nr. 2814 

  • Nationaal Archief Curaçao online, Geboorteregister 1895 Buiten, aktenummer 81 

Stamboom onderzoek - Nationaal Archief Curaçao 

  • Nationaal Archief Curaçao online, Huwelijksregister 1928 Buiten, aktenummer 41 

Stamboom onderzoek - Nationaal Archief Curaçao 

Nationaal Archief Curaçao online, Overlijdensregister 1933 Buiten, aktenummer 89 

Verhaal 9.3: Timmerman met marmeren meubels  

Tekst op het scherm: 1915, Curaçao 

  • Stadsarchief Amsterdam, Archief Koninklijke West-Indische Maildienst (30565), Personeelskaarten, inv. nr. 2827 

  • Stadsarchief Amsterdam, Archief Koninklijke West-Indische Maildienst (30565), Dienstreglementen 1883-1907, inv. nr. 2811 

  • Stadsarchief Amsterdam, Archief Koninklijke West-Indische Maildienst (30565), Brochure houdende de dienstvoorwaarden voor het varend personeel, inv. nr. 2814 

  • Rose Mary Allen, ‘“Learning to be a Man”: Afro-Caribbean Seamen and Maritime Workers from Curaçao in the Beginning of the Twentieth Century’, Caribbean Studies 39.1 (2011) 43-64. 

  • Nationaal Archief Curacao, Geboorteregister 1886 Stad, aktenummer 101  

Stamboom onderzoek - Nationaal Archief Curaçao  

  • Nationaal Archief Curacao, Huwelijksregister 1907 Stad, aktenummer 80  

Stamboom onderzoek - Nationaal Archief Curaçao  

  • Nationaal Archief Curacao, Geboorteregister 1907 Stad, aktenummer 336  

Stamboom onderzoek - Nationaal Archief Curaçao  

  • Nationaal Archief Curacao, Overlijdensregister 1911 Stad, aktenummer 166  

Stamboom onderzoek - Nationaal Archief Curaçao